ویروس‌شناس‌ها بر روی ذرات ریزتر و ساده‌تر از ویروس نیز مطالعه می‌کنند، مانند:
1- ویروئیدها (RNA حلقوی لخت که گیاهان را عفونی می‌کند).
2- ستالایت‌ها (مولکول‌های اسید نوکلئیک که همراه یا بدون کپسید می‌باشد و نیاز به یک ویروس دیگر برای همانندسازی و عفونت‌زایی دارد).
3- پریون‌ها
گونه در ویروس‌شناسی لزوماً وابسته به یک ریشه و اصل نیست، همچنین روابط تکاملی در ویروس‌های مختلف واضح نمی‌باشد. سه فرضیه در مورد منشأ آنها وجود دارد:
1- ویروس‌ها از مواد غیرزنده به وجود آمده‌اند، به‌صورت جداگانه و موازی با سلول‌ها.
2- اشکال مساعدتر زندگی سلولی است که به‌صورت انگل داخلی سلول میزبان شده است و پس از آن بیشتر قابلیت‌های خود را از دست داده است. از چنین انگل‌هایی می‌توان به پروکاریوت‌هایی چون مایکوپلاسما و نانوآرکی‌ها اشاره کرد.
3- ویروس‌ها از عناصر ژنتیکی قابل‌حمل (مانند ترنسپوزون‌ها، رتروترنسپوزون‌ها یا پلازمیدها) به وجود آمده‌اند که توسط پروتئین‌های کپسید محصور شده، و توانایی «رهایی» از سلول میزبان و آلوده کردن سلول‌های دیگر را به دست آورده‌اند.
